Pesten is iets dat helaas veel kinderen meemaken. Het gebeurt op school, op straat, tijdens sport en steeds vaker ook online. Voor een kind voelt het vaak alsof er geen uitweg is. Voor ouders is het hartverscheurend om te zien hoe hun kind lijdt onder pesten en buitensluiten. Bij Centrum voor Jeugd & Weerbaarheid in Utrecht ontmoeten we regelmatig ouders die met deze zorgen binnenkomen. In deze blog leggen we uit wat pesten precies is, hoe je het herkent, wat het met kinderen én ouders doet en vooral: wat je eraan kunt doen.
Het verschil tussen plagen en pesten
Veel ouders vragen zich af: wanneer is iets plagen en wanneer spreken we van pesten? Plagen is meestal luchtig, bedoeld als grapje en gebeurt vaak over en weer. Als een kind aangeeft dat het niet leuk is, stopt het meestal. Pesten is veel serieuzer. Het is herhaald, kwetsend en gericht op één kind. Er is sprake van een machtsverschil: de één heeft plezier, terwijl de ander zich steeds ellendiger voelt.
Pesten kan verschillende vormen aannemen. Soms is het zichtbaar, zoals bij fysiek pesten: slaan, duwben, schoppen of spullen kapotmaken. Vaak gebeurt het echter minder zichtbaar, bijvoorbeeld verbaal pesten, waarbij een kind steeds opnieuw wordt uitgelachen of uitgescholden. Nog subtieler is mentaal of sociaal pesten: buitensluiten, negeren of roddelen. Tegenwoordig zien we in Utrecht ook steeds vaker online pesten via WhatsApp, Snapchat of Instagram, waarbij kwetsende berichten of foto’s worden verspreid.
Voorbeelden uit verschillende leeftijden
Pesten ziet er anders uit afhankelijk van de leeftijd van een kind. Bij jonge kinderen van zes tot negen jaar gaat het vaak om buitensluiten. Ze mogen niet meedoen op het schoolplein en voelen zich alleen. Bij kinderen van tien tot twaalf jaar gaat het vaker om bijnamen of gemene opmerkingen. Het gevolg is dat ze zich steeds stiller opstellen in de klas. Jongeren van dertien tot vijftien jaar ervaren vaak online pesten. Ze worden buitengesloten in appgroepen of er worden nare berichten gedeeld. Bij oudere tieners tussen zestien en achttien jaar gaat pesten vaak over status, uiterlijk en erbij horen. Hun zelfvertrouwen kan hierdoor zwaar onder druk komen te staan.
Wat doet pesten met je kind?
Een kind dat gepest wordt, voelt zich machteloos en onzeker. In hun hoofd spelen gedachten zoals: ik ben niet goed genoeg, niemand mag mij of het is mijn schuld. Deze overtuigingen kunnen diepe sporen achterlaten. Je ziet dat kinderen zich terugtrekken, stil worden of juist sneller boos reageren. Vaak komen daar lichamelijke klachten bij zoals hoofdpijn, buikpijn of slaapproblemen. Voor jou als ouder lijkt het soms alsof je kind steeds verder wegzakt, terwijl het in werkelijkheid wanhopig probeert te overleven.
Wat doet het met jou als ouder?
Ook ouders dragen de gevolgen van pesten mee. Je voelt boosheid richting de pesters, machteloosheid omdat je je kind niet direct kunt beschermen en verdriet omdat je je zoon of dochter zo ongelukkig ziet. Vragen als “Had ik het eerder moeten zien?” of “Wat kan ik doen om dit te stoppen?” blijven door je hoofd gaan. Deze zorgen kunnen leiden tot slapeloze nachten en constante spanning. Pesten raakt dus niet alleen je kind, maar het hele gezin.
Hoe herken je dat je kind gepest wordt?
Niet elk kind durft te vertellen dat het gepest wordt. Sommige kinderen zwijgen uit schaamte of angst dat het erger wordt. Let daarom op signalen. Een kind dat plots niet meer naar school wil of steeds klaagt over buikpijn, kan iets verzwijgen. Ook veranderingen in gedrag zijn belangrijke signalen. Wordt je kind stiller of juist sneller boos, verliest het spullen of trekt het zich terug uit sociale contacten? Dan kan dat wijzen op pesten.
Hoe kun je als ouder omgaan met pesten?
De eerste stap is luisteren. Geef je kind de ruimte om zijn of haar verhaal te doen zonder meteen oplossingen aan te dragen. Benoem wat je ziet en erken de gevoelens. Daarmee laat je merken dat je kind er niet alleen voor staat. Vervolgens kun je samen bespreken welke stappen nodig zijn. Soms wil een kind eerst zelf oefenen met sterker reageren, soms is het nodig dat jij als ouder school of begeleiding inschakelt. In Utrecht werken wij bij Jeugd en Weerbaarheid nauw samen met ouders en scholen om kinderen te ondersteunen. Pesten stopt zelden vanzelf. Het is belangrijk dat volwassenen om het kind heen hun verantwoordelijkheid nemen.
Wat kan je kind zelf leren?
Een kind is nooit verantwoordelijk voor het pesten, maar het helpt wel wanneer het leert sterker in zijn schoenen te staan. Dat begint bij lichaamstaal. Rechtop lopen, stevig ademhalen en oogcontact maken geven kracht. Ook leren om duidelijk en krachtig “stop” te zeggen helpt om grenzen aan te geven. Daarnaast werken wij in onze weerbaarheidstrainingen met kinderen aan helpende gedachten zoals ik mag er zijn of het zegt meer over de ander dan over mij. Het belangrijkste is dat kinderen ervaren dat ze steun mogen vragen. Ze hoeven het niet alleen te doen.
Wat als pesten blijft doorgaan?
Wanneer pesten structureel aanhoudt en er niet wordt ingegrepen, kan dit ernstige gevolgen hebben. Het zelfvertrouwen van een kind brokkelt steeds verder af. Angstklachten en sombere gevoelens kunnen zich ontwikkelen tot depressieve klachten. Ook het vertrouwen in leeftijdsgenoten of volwassenen kan beschadigen, waardoor een kind zich later moeilijker openstelt. Het is dus van groot belang om signalen serieus te nemen en actie te ondernemen.
Positief omgaan met pesten
Zo zwaar als pesten is, er kan ook iets positiefs uit ontstaan. Kinderen die gesteund worden, ontdekken vaak dat ze sterker zijn dan ze zelf dachten. Ze leren dat het goed is om hulp te vragen en ervaren dat er mensen zijn die hen onvoorwaardelijk steunen. Voor ouders kan dit proces de band met hun kind verdiepen. Samen oefenen in weerbaarheid, zelfvertrouwen en grenzen aangeven maakt kinderen sterker voor de toekomst.
Tot slot
Pesten is nooit iets kleins en gaat niet vanzelf over. Het raakt kinderen diep en laat ook bij ouders veel sporen na. Door signalen serieus te nemen, open in gesprek te blijven en samen te werken met school en begeleiding, kun je je kind helpen zich weer veilig en gezien te voelen.
Bij Centrum voor Jeugd & Weerbaarheid in Utrecht bieden wij trainingen aan voor kinderen en jongeren van zes tot achttien jaar die worstelen met pesten en onzekerheid. Tijdens onze weerbaarheidstrainingen werken we met beweging, mentale kracht en zelfvertrouwen. Zo leren kinderen stevig in hun schoenen staan en omgaan met moeilijke situaties.
Herken je dit bij je kind en woon je in Utrecht of omgeving? Neem dan gerust contact met ons op via www.jeugdenweerbaarheid.nl/contact. Samen kijken we hoe we jouw kind kunnen helpen sterker en zelfverzekerder te worden.
Reactie plaatsen
Reacties